Dit verhaal over de groeiende migratie van Belgen naar Zeeuws-Vlaanderen verscheen op 30 oktober 2016 op mijn oude website.
Steeds meer Belgen migreerden de afgelopen jaren naar Zeeuws-Vlaanderen. Is dat dankzij een geslaagd staaltje regiobranding of simpelweg een combinatie van lage huizenprijzen en een groene leefomgeving?
Zeeuws-Vlaanderen is een landje apart. Het zit met geen enkel landsdeel vast aan de rest van Nederland. Er is geen snelweg, er is geen trein en het is de meest vergrijsde regio van ons land. Volgens de meest recente cijfers van het CBS is 24,2 procent van alle Zeeuws-Vlamingen ouder dan 65 jaar. Het houdt daarmee de regio het in de provincie Groningen liggende Delfzijl met 23 procent net achter zich.
Daarnaast moeten Zeeuws-Vlamingen tol betalen om in hun woongebied te komen. Ze betalen bij de Westerscheldetunnel. Als ze die tunnel willen ontlopen, zijn ze bij de Antwerpse Liefkenshoektunnel bijna vijf euro kwijt om in de rest van Nederland te komen. “Zeeuws-Vlaanderen is een gekke dierentuin. Normaal moet je alleen betalen om binnen te komen. Wij moeten ook betalen om het te verlaten,” vindt Jan-Frans Mulder, burgemeester van Hulst en voorzitter van Onbegrensd Zeeuws-Vlaanderen. De drie Zeeuws-Vlaamse gemeenten Hulst, Sluis en Terneuzen proberen met Zeeuwse ondernemers de regio onder de noemer Onbegrensd Zeeuws-Vlaanderen (hierna Onbegrensd, JdC.) in een positief daglicht zetten.
Meer Belgen in Zeeuws-Vlaanderen
Tel daar een krimp, die de regio bijna tien jaar teistert, bij op en Zeeuws-Vlaanderen is niet de meest aantrekkelijke regio. Het wordt op officiële en promotiekaarten zelfs weggelaten, zoals de afgelopen maanden bijvoorbeeld op materiaal van de ANWB en de Efteling te zien is. De drie gemeenten proberen sinds de laatste Zeeuws-Vlaamse gemeentelijke herindeling in 2003 het beeld van de regio te verbeteren. De krimp is niet gestopt. Al heeft het promotiewerk geleid tot een opvallende groei van Belgen in de regio.
Regiobranding
Die groei vindt zijn oorsprong in 2003 bij de gemeentelijke herindeling. Zeven gemeenten worden drie grote bestuurlijke eenheden: de gemeente Hulst in het oosten, de gemeente Terneuzen in het midden en de gemeente Sluis in het westen van de regio. “In de tijd van de zeven geitjes was er sprake van verdeling en jaloezie,” vertelt Mulder, die door de herindeling zijn rol als burgemeester van Axel zag veranderen in de functie van burgervader van de gemeente Hulst. “Ik heb toen met mijn toenmalige collega Sala van Sluis en Jan Lonink, de nieuwe (en huidige, red.) burgemeester van Terneuzen besloten dat we op alle vlakken samen gingen werken.” Als regio staat Zeeuws-Vlaanderen al snel op de Emigratiebeurs. “Dat we daar stonden met een coalitie van de drie gemeentes en ondernemers was het zaadje voor het huidige project.”
Trend
Op dit moment is Onbegrensd een paraplunaam voor verschillende samenwerkingen. “We zijn een netwerkorganisatie,” vertelt Mulder. De stichting Zeeuws&Vlaanderen valt in het netwerk van Onbegrensd. Vooral de lokale makelaars in het netwerk bemerken de groeiende belangstelling van Belgen om zich te vestigen in Zeeuws-Vlaanderen. Ze richten in juni 2011 Zeeuws&Vlaanderen op, om als organisatie de regio op de kaart te zetten. Het is een gevarieerd gezelschap van makelaars, notarissen, woningcorporaties en banken. “De cijfers waren zeker een trigger om de stichting in het leven te roepen,” vertelt Peter Zuurveld, voorzitter van Zeeuws&Vlaanderen.
Beide organisaties promoten de regio, ieder op zijn eigen manier. Zeeuws&Vlaanderen richt zich volkomen op de Belgische markt en dient onder meer als informatiepunt voor Vlaamse geïnteresseerden. De stichting organiseert drukbezochte informatieavonden voor mogelijke migranten. Onbegrensd richt zich daarnaast op grensarbeid en grensoverschrijdend onderwijs. Ze nemen bijvoorbeeld werkloze Zeeuws-Vlamingen naar banenbeurzen net over de grens in Beveren.
De instroom van Belgen naar Zeeuws-Vlaanderen is allesbehalve nieuw, vindt Mulder. “Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen hebben altijd geprofiteerd van elkaars voordelen,” vertelt hij, daarmee doelende op het rijke smokkelverleden tussen beide regio’s.
Voordelen
“Je hebt toch te maken met een grens,” vertelt Ruud van Leest van de gemeente Terneuzen. Van Leest werkte jarenlang als woordvoerder Belgische Zaken bij de Regiobank en is nu gespecialiseerd in burgerzaken op het gemeentehuis in Terneuzen. “We spreken wel dezelfde taal en zitten aan Vlaanderen vast, maar er zijn op bestuurlijk vlak verschillen waar je in moet duiken voor je een migratiekeus maakt.”
Vlaanderen kent een voordeliger kinderbijslagsysteem, terwijl een woningbezitter in Zeeuws-Vlaanderen de hypotheekrente kan aftrekken. “Iedereen zoekt naar het goedkoopste,” vertelt Van Leest. “Daarnaast werken de huizenprijzen in Zeeuws-Vlaanderen mee in de keuze van de Vlamingen. Er is in de keuze van de Vlamingen een tweedeling. Ze kijken naar voordelen als de hypotheekrenteaftrek die ze hier krijgen. Daarnaast helpen informatie-initiatieven als Zeeuws&Vlaanderen en Onbegrensd om mensen over de streep te trekken.”
Herman Tak, hoofddocent en professor Europese Antropolgie aan het University College Roosevelt, herkent dat ook. “Vlamingen zijn meer entrepreneurs dan Nederlanders. Als het voordelig is om ergens anders te wonen, verhuizen ze gewoon.”
In deze grafiek staan de gemiddelde huizenprijzen in Zeeuws-Vlaanderen in vergelijking met Vlaanderen. De getallen staan voor prijzen in honderdduizenden euro’s.
Redenen
Wat de Vlamingen nu echt naar het noorden heeft doen trekken, vinden de betrokkenen lastig te zeggen. “Daar krijgen we moeilijk specifiek een vinger achter,” vertelt Marjolein Reinhoudt, woordvoerster van de gemeente Sluis en Onbegrensd. Daarbij komt dat er in haar gemeente geen onderzoek gedaan wordt naar dit onderwerp. Dat doen ze niet om privacy-redenen, laat haar baas, scheidend burgemeester van Sluis, Annemiek Jetten weten.
Stichting Zeeuws&Vlaanderen vraagt de Belgen wel waaruit hun interesse in Zeeuws-Vlaanderen is ontstaan. Zuurveld: “De huizen zijn hier goedkoper en in een betere staat. De Nederlandse woning ligt ook nog eens waar de Vlamingen de rust, inrichting en natuur waarderen. Daarnaast is de Bourgondische instelling van de Zeeuws-Vlaming ook belangrijk voor de aansluiting.” Desondanks is de regionale krimp niet afgenomen. Sinds 2007 heeft geen van de drie Zeeuws-Vlaamse gemeentes een gegroeid inwonersaantal genoteerd.
Zo krompen de Zeeuws-Vlaamse gemeentes. In de infographic hieronder staan de inwonersaantallen per jaar van de Zeeuws-Vlaamse gemeentes.
Participatie
De Belgen vangen de krimp deels op. Al zijn enkele Zeeuws-Vlaamse dorpsraden bang dat de nieuwe inwoners spookburgers worden. Ze blijven in eigen land werken, participeren niet in het verenigingsleven en hun kinderen blijven naar school gaan in België.
“Je hebt te maken twee culturen, hoe dicht je ook bij elkaar woont,” vindt Jetten. “Ik vind het te makkelijk om te zeggen dat het alleen de Belgen zijn die niet participeren. Het heeft ook met de individualisering van de samenleving te maken. De vrijwillige brandweer en de KNRM moeten ook bikkelen om mensen te strikken.” Volgens haar collega Mulder heeft het tijd nodig: “In het ergste geval gaat er een generatie overheen, maar je ziet nu al dat naar Nieuw Namen geëmigreerde Belgen hun kinderen daar naar de lokale voetbalvereniging brengen.”
Afbreukrisico
Onbegrensd moet het de laatste jaren met minder financiële middelen doen. In 2011 heeft het initiatief nog 350.000 euro tot zijn beschikking. Dat is in 2015 gedaald naar 119.400 euro. De helft van dat bedrag is afkomstig van de gemeenten, het andere deel van Zeeuws-Vlaamse ondernemers.
“We doen met dit bedrag precies hetzelfde als de jaren daarvoor,” zegt Mulder. In de beginjaren heeft Onbegrensd volgens de voorzitter veel eenmalige kosten gemaakt, zoals de bouw van stands voor beurzen. Daarnaast zijn ze bij Onbegrensd zuinig op de centen. “Want als je geld over de balk gaat smijten wordt het afbreukrisico van ons project groter,” vindt Mulder. Over 2015 houdt Onbegrensd ongeveer 30.000 euro over. Het is de bevestiging van het begrip zuinige Zeeuwen. Het budget van de stichting van Zuurveld is niet bekend. Desgevraagd reageert hij: “Daarover doe ik geen uitspraken. We beheren met enkele partijen deze stichting en we dragen met elkaar de kosten.”
“Ik ben er wel van overtuigd dat de campagne van Zeeuws&Vlaanderen die we gevoerd hebben heeft geleid tot een toenemende belangstelling voor de regio,” vervolgt hij. Tak is het hier niet mee eens. “Men overschat regiobranding. Wij merken uit eigen onderzoek dat een goede infrastructuur en een goed prijsniveau veel belangrijker is. Dat spreekt migrerende Belgen meer aan dan een Zeeuws-Vlaamse vlag of hymne.” De meningen zijn verdeeld. Al had het volgens Mulder van Onbegrensd niet slechter kunnen uitpakken. “We zagen in 2003 al dat Zeeuws-Vlaanderen geen slecht imago had. We hadden simpelweg géén imago.”
Bekijk hier de toename van het aantal Belgen per jaar in uw gemeente:
Wil je reageren op dit artikel? Laat een reactie achter!
